گفتار درمانی کودک 4 ساله
گفتار درمانی مجموعه ای از روش ها و تمرین هاییست که توسط متخصص گفتار درمانگر برای درمان اختلالات گفتاری، مشکلات در درک زبان و همچنین اختلال در بلع انجام میشود.
کودک تا سن 4 سالگی توانایی شنیدن، درک و گفتن کلمات را دارد. در این مقاله به مهارت های گفتاری، شنیداری و درک زبان کودکان 4 ساله خواهیم پرداخت تا متوجه شدیم در چه صورتی کودک چهار ساله ی ما به گفتار درمانی نیاز دارد. بعلاوه تمرین هایی برای تقویت گفتار کودکان 4 ساله مطرح خواهیم کرد.
حتما بخوانید: پیش یا پس از خواندن این مطلب، برای دریافت اطلاعات تکمیلی حتما مطلب آیا کودک من به گفتار درمانی نیاز دارد؟ و روش های گفتار درمانی کودکان در منزل را مطالعه کنید.
روش مکالمه مناسب با کودک
اگر می خواهید با کودک خود صحبت کنید حتما این نکته را در نظر داشته باشید که تماس چشمی با کودک و واضح و ساده حرف زدن می تواند بسیار به گفتار درمانی کودک شما کمک کند و همچنین همین فرصت را برای کودک خود پدید آورید که بتواند با تماس چشمی با شما صحبت کند.
این روش اعتماد به نفس او را افزایش می دهد و فرصت کافی برای انتخاب کلمات مناسب را به او می دهد.
تصور کنید در کلاس زبان فرانسوی حضور دارید و مربی شما از بدو ورود به کلاس شروع به صحبت کردن به زبان مقصد می کند، کلمات سخت و سرعت بالای مکالمات او باعث می شود شما چیزی از او یاد نگیرید دقیقا همین مورد در ارتباط با کودک شما نیز صدق می کند.
جذب کودک و جایگزینی مفاهیم
همانطوری که در مطالب قبلی بیان کردیم شما جایز هستید از هر روشی معنای لازم را به کودک خود منتقل کنید، چون اولین و مهم ترین اتفاق برقراری ارتباط با کودک و جذب اوست.
سپس مسیر ارتباط با کودک را به سمت ارتباطی مناسب تر تغییر دهید. برای مثال کودکان کلمه "به به" را به عنوان خوراکی می شناسند استفاده از کلمه به به برای جلب توجه کودک مفید است حالا در کنار استفاده از این کلمه کلمه خودتان را نیز استفاده کنید.
برای مثال بیا به به بخور، بیا خوراکی آوردم برات. به مرور کودک کلمه خوراکی را مترادف با به به در نظر می گیرد و کلمات را در ذهن خود جایگذاری می کند.
البته این روشی که گفتیم روش دایمی برای ارتباط با کودک نیست چون اگر بی دلیل از این روش استفاده کنیم کودک مورد تشویق شما برای یادگرفتن کلمات جدید قرار نخواهد گرفت.
به کودک فشار نیاورید
برخی والدین تصور می کنند فشار بر کودک برای بیان درست جملات تاثیر مثبت دارد. این نکته حایز اهمیت است که خانواده های عزیز بدانند رفتارهای انقباضی و استرس زا هیچ گاه تاثیر مثبت بلند مدت بر کودک نخواهد داشت.
برخی والدین سخت گیر تا وقتی که کودک نتواند جمله خود را کامل بگوید به صحبت های اون گوش نمی دهند و با جملاتی مثل این جملات کودک را تحت فشار قرار می دهند.
- تا جمله ت رو کامل نگی من گوش نمی کنم
- چرا خرده خرده و بریده بریده صحبت می کنی
- جمله رو کامل بگو
- دقیقا چی می خوای
- درست حرف بزن
- چرا مثل آدم صحبت نمی کنی
- چرا انقدر آروم و یواش حرف می زنی، صدات رو نمی شنوم
این رفتارها و بیان ها کودک را از ارتباط با شما برحذر می دارد و فاصله شما را بیشتر می کند. در نهایت کودک تصمیم میگیرد بدون کمک شما فعالیت مورد نظر را انجام دهد.
در ابتدا کودک را همانطور که هست بپذیرید و سعی کنید ارتباط با کودک از درست حرف زدن او برای شما مهم تر باشد.
این روش استرس را از روی کودک شما بر می دارد و ارتباط او با شما را کامل تر می کند.
برای خود قانون فرضی ای درست کنید.
- اگر کودک شما کمتر از 40 درصد مفهوم را به شما برساند از او بخواهید دوباره و با آرامش درخواست خود را تکرار کند.
- اما اگر کودک شما تا 70 درصد مفهوم را به شما رساند، سعی کنید با سوالات بیشتر مفهوم را کامل کنید.
- اما اگر بیشتر از 70 درصد مفهوم به شما رسانده شد سعی کنید جملات او را تکمیل کرده و مکالمه را ادامه دهید.
کتاب خوانی و سواد آموزی
با کودک سعی کنید با استفاده از کتاب، فعالیت های زیر را انجام دهید.
- توجه کودک را به کلمات جلب کنید، از او بخواهید حرف اول اسم خود یا دیگران را در متن ها جستجو کند. بدین صورت او را با تلفظ حروف آشنا می کنید. برای مثال نون حرف اول اسم خاله ناهید است یا میم حرف اول اسم عمو محمد.
- از کودک بخواهید به علائم و نشانه های درون کتاب توجه کند. از اجزای داخل کتاب از او سوال کنید. برای مثال دودکش خانه را نشان داده و از اون بخواهید اسم آن را بگوید.
- به کتابی که در حال خواندن آن هستید اصوات را اضافه کنید. برای مثال: خرسی گفت سسسسسسسسسس (یعنی ساکت باشید) و مطابق با آن از کودک بخواهید این صورت را تولید کند.
- قافیه سازی خیلی به هوش و ذکاوت و گفتار کودک کمک می کند برای مثال کلمات خاصی را پیدا کرده و بخواهید با کلمات دیگر قافیه سازی کنید. مثلا توت و توپ، پارچ و قارچ، شیر و سیر و تیر، تند و کند و ...
- از کودک بخواهید درباره شخصیت های کتاب برای شما صحبت کند و داستان را به دلخواه کودک تغییر دهید.
- در هنگام خواندن کتاب اجازه دهید کودک کامل تصاویر را نگاه کند.
- در هنگام خواندن کتاب فرصت دهید تا کودک داستان را پیش بینی کند. لزوما نباید کتاب به روشی که نوشته شده تمام شود، هدف جذب کودک است نه لزوما تمام کردن داستان.
- با توجه به رفتار کودک مسیر داستان یا بیان داستان را تغییر دهید. اگر کودک هیجان زده شده شما نیز داستان را به همان صورت مطالعه کنید.
- از کودک درباره خواندن کتاب سوال کنید. مثلا اگر شخصیت خرگوش داستان نخوابیده بود میتونست در مسابقه با لاک پشت اول بشود یا نه.
داستان سرایی
کودک در داستان سرایی سعی می کند از عمیق ترین قسمت های ذهن خود کلمات را بیرون کشیده و استفاده کند.
بازگو کردن قصه ها، وقایع روزانه، داستان های خیالی، همگی از بهترین روش های گفتار درمانی کودک 4 ساله هستند.
ساخت آلبوم تصاویر
از کتاب ها، مجله ها، آلبوم های خانوادگی عکس هایی را انتخاب کنید، آنها را بریده و در کنار هم قرار دهید و از کودک بخواهید درباره آن ها داستان هایی را برای شما در لحظه بازگو کند.
جدا از کمک این روش به گفتار درمانی و انتخاب کلمات مناسب، تخیل کودک شما را نیز پرورش می دهد.
حتی می توانید داستان های سریالی را پرینت کنید، برش داده و از کودک بخواهید عکس ها را بصورت سریالی به هم متصل کند.
حالا پیشنهاد می کنیم که مطلب داستان سرایی کودکان از روی کارت های سریالی را نیز مطالعه بفرمائید.
نمونه ای از تصویر سازی برای تقویت داستان سرایی و پیدا کردن ترتیب قصه توسط کودک نمونه های بیشتری از این تصاویر را می توانید از طریق لینک بالا پیدا کنید.
گفتار درمانی کودک ۴ سال از کجا باشد شروع شود.
اگر کودک بنا به دلایل مختلف مشکل گفتاری داشته باشد، با مراجعه به گفتار درمانگر می توان برای بهبودی آن اقدام کرد. گفتار درمانگر با استفاده از روش‌های جدید و متناسب با نیاز کودک باعث درمان اختلال گفتاری او خواهد شد. در سن ۴ سالگی کودک باید در زمینه درک کردن، شنیدن و حرف زدن مهارتهای کافی داشته باشد. در ادامه مطلب به گفتار درمانی کودک ۴ سال می پردازیم.
اگر کودک شما تا 4 سالگی مهارت درک زبانی و گفتار را ندارد، نیاز است با یک گفتار درمانگر مشاوره کنید.
مهارت های گفتاری در زمینه شنیدن و درک کردن در 4 سالگی
کودکان در سن چهار سالگی کلماتی برمبنای ترتیب را متوجه می شوند. مانند آخرین، اولین، قبلی، بعدی و.... همچنین کلمات در ارتباط با زمان را هم درک می‌کنند. مانند: امروز، فردا، دیروز و.... در این سن کودک می تواند درخواست های دوجمله ای را پاسخ دهد. مانند: کیفت را بیاور و به اتاق برو. کودک در این سن می تواند تمریناتی که والدین یا مربی به او می‌دهند را انجام دهد، مثل ترسیم دایره روی کاغذ. در حقیقت در سن چهار سالگی کودک عمده مطالبی را که می شنود، درک کرده و پاسخ می دهد.
مهارت های گفتاری در زمینه صحبت کردن در 4 سالگی
در سن ۴ سالگی کودک می تواند تمام صداهای حروف را بیان کند. اما ممکن است در تلفظ برخی از صداها با مشکل مواجه شود. مانند: ل، ر،س، ش، چ،ز. همچنین در این سن در صورتی که از کودک سوالی پرسیده شود مانند: چه گفتی؟ می تواند آن را پاسخ داده و توضیح دهد و نیز کلمات را بدون تکرار استفاده کند. در این سن کودک قادر است یک داستان کوتاه بگوید و یا دنبالگر یک مکالمه بوده و آن را ادامه دهد و از جملاتی با بیش از یک جمله بهره بگیرد. اگر پدر و مادر متوجه ضعف گفتاری کودکان نسبت به دیگر همسالان او شوند، از تمرین های زیر می توانند برای بهبود مشکل گفتاری کودک استفاده کنند.
تمرین های مناسب برای تقویت گفتار کودک 4 ساله
- پدر و مادر کلماتی مانند: اولین، آخرین، چپ، راست و... را برای کودک توضیح داده و رابطه بین آنها را شرح دهند و کلمات متضاد را نیز به او آموزش دهند.
- در روش دیگر در مورد موضوعی خاص شرح کوتاهی داده شود و کودک آن موضوع را حدس شد و درباره آن صحبت کند.
- پدر و مادر موارد مختلف را گروه بندی کنند مانند: حیوانات، گیاهان و... و از کودک بخواهند راجع به آنها صحبت کند.
- پدر و مادر هنگام صحبت کردن کودک، باید کاملا به او توجه کنند و به حرف های او گوش دهند.
- ترغیب کودک به صحبت کردن با والدین و توجه به او باعث اعتماد به نفس کودک شده و تأثیر مثبتی بر روند درمان خواهد داشت.
- اگر کودک نسبت به یک کلمه یا واژه کنجکاو بود، والدین باید او را تشویق به صحبت کند و درباره آن با یکدیگر حرف بزنند.
- بازی هایی انجام دهید که شامل موارد متفاوت یا مشابه باشد و کودک نسبت به آنها توجه نشان داده و صحبت کند.
- پدر و مادر با گروه بندی موارد مختلف، درباره آن ها با کودک خود صحبت کنند. مانند: توپ بسکتبال، توپ والیبال و...
- پدر و مادر باید در قالب یک بازی، مهارت گفتاری و اجتماعی کودک را تقویت کنند.
- پدر و مادر با بیان درخواست‌های دو مرحله ای کودک را در درک و بیان آنها تشویق کنند. مثلا: توپت را بردار و در کمد بگذار.
- پدر و مادر از کودک بخواهند در طول روز فعالیت‌هایی را تعیین کرده و به سپس درباره آنها صحبت کند.
- یک بازی کلامی با کودک انجام دهید: باید یک داستان یا کارهای روزمره ی یک روز را تعریف کنیم، بدون اینکه کلمه ای را دو بار (پشت سرهم) تکرار کنیم. هرکس کلمه ای را دوبار تکرار کند سوخته است.
در انتها بخاطر داشته باشید تنها با مشاوره از یک گفتار درمانگر درباره ی وضعیت کودکتان تصمیم گیری کنید، تمرین در خانه به تنهایی میتواند کافی نباشد.
آیا گفتار درمانی در منزل برای کودکان مناسب است یا خیر؟
پاسخ به این پرسش بسیار جدی است. خانواده ها قطعا مکمل بحث درمان در کودکان هستند. اما نمی توان روش های گفتار درمانی را جایگزین مراجعه به مشاور و درمانگر کرد.
